Edukacja

Tak, psycholog seksuolog dysponuje wiedzą oraz umiejętnościami umożliwiającymi odniesienie się do ewentualnych zaburzeń preferencji seksualnych występujących u badanego, co po nowelizacji kodeksu postępowania karnego znajduje odzwierciedlenie w normach prawnych.

Zgodnie z treścią art. 354a. kodeksu postępowania karnego, Obowiązek wysłuchania psychologa i psychiatrów: „[…] § 1. Przed orzeczeniem środka zabezpieczającego, o którym mowa w art. 93a rodzaje środków zabezpieczających § 1 Kodeksu karnego, albo nakazu lub zakazów, o których mowa w art. 39 katalog środków karnych pkt 2–3 Kodeksu karnego, orzeczonych tytułem środka zabezpieczającego, sąd wysłuchuje: 1) biegłego psychologa; […] 3) w sprawach osób z zaburzeniami preferencji seksualnych – biegłych wskazanych w pkt 1 i 2 oraz biegłego lekarza seksuologa lub biegłego psychologa seksuologa. […]”. 

Zgodnie z treścią art. 11. Ustawy z dnia 22 listopada 2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób: „[…]  celu ustalenia, czy osoba, której dotyczy wniosek, wykazuje zaburzenia, o których mowa w art. 1 pkt 3, w postaci upośledzenia umysłowego, zaburzenia osobowości lub zaburzenia preferencji seksualnych, sąd, w terminie 7 dni od dnia otrzymania wniosku, powołuje: […] 2) w sprawach osób z zaburzeniami osobowości ponadto biegłego psychologa, a w sprawach osób z zaburzeniami preferencji seksualnych – ponadto biegłego lekarza seksuologa lub certyfikowanego psychologa seksuologa […]”.

Zgodnie z treścią art. 22a: Ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich: "W sprawach o przestępstwa z art. 197-200b i art. 202 Kodeksu karnego popełnione na szkodę małoletniego sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator, zasięga opinii dwóch biegłych psychiatrów i biegłego seksuologa lub biegłego psychoseksuologa w celu ustalenia stopnia prawdopodobieństwa ponownego popełnienia przez sprawcę przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności popełnionego na szkodę małoletniego [...]"

Zob. również w. Łakomy, A. (2020). Opiniowanie w zakresie zaburzeń preferencji seksualnych – uwagi na tle art. 202 § 3. Prokuratura i Prawo: „[…] trzeba zauważyć, że nic jednak nie stoi na przeszkodzie uprzedniemu powoływaniu w sprawach biegłego psychologa seksuologa w zakresie uzyskania opinii co do stwierdzenia ewentualnych zaburzeń preferencji seksualnych. W świetle brzmienia art. 202 § 3 k.p.k. powołanie lekarza seksuologa powinno być poprzedzone ustaleniem, czy u danego podejrzanego (oskarżonego) stwierdzono zaburzenia preferencji seksualnych. Ustalenia te można poczynić na gruncie art. 193 k.p.k. i w tym zakresie wykorzystać wiedzę psychologów seksuologów, którą uznać należy za wystarczającą w zakresie oceny występowania u podejrzanego zaburzeń preferencji seksualnych (w szczególności uzasadnionego podejrzenia co do ich występowania). Twierdzenie to wzmacnia postawa ustawodawcy wyrażona w uchwalonej ustawie z dnia 22 listopada 2013 roku o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób14. Szeroko komentowana regulacja, zwana potocznie „ustawą o bestiach”, dopuszcza w art. 11 możliwość udziału w opiniowaniu w zakresie ustalenia zaburzeń preferencji seksualnych lekarza seksuologa lub certyfikowanego psychologa seksuologa […]”.

Parafilie są definiowane jako występujący u danej osoby relatywnie trwały wzorzec pobudzenia seksualnego, które nie jest normatywny (APA, 2013). W zgodzie z powyższą definicją, za parafilie uznaje się występowanie pobudzenia seksualnego w przypadku kontaktu z obiektem, którego nie można uznać za normatywny, tj. niewystępującego często w populacji oraz nierealizującego funkcji biologicznej podejmowania kontaktów seksualnych. W 2013 r. Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne wprowadziło piątą edycję klasyfikacji zaburzeń psychicznych DSM. Wraz z nowymi propozycjami diagnostycznymi, wprowadzono rozróżnienie między parafiliami a zaburzeniami parafilicznymi. Jedną z przesłanek w różnicowaniu między parafiliami a zaburzeniami parafilicznymi jest stwierdzenie, że dana osoba cierpi z powodu braku akceptacji swoich preferencji parafilicznych (przy czym cierpienie to nie jest prostym wynikiem stygmatyzacji społecznej). Nowowprowadzone terminy tj. parafilie i zaburzenia parafiliczne stanowią nowe wyzwanie diagnostyczne. Należy również zauważyć, że zostały one wprowadzone nie tylko z klasyfikacją DSM-5 z 2013 r., ale również z nową edycją klasyfikacji ICD-11, a więc klasyfikacji obowiązującej klinicystów w Polsce. 

Griffiths i Fedoroff (2014) prezentują pracę przeglądową, w której poruszają problematykę występowania popełniania przestępstw przeciwko wolności seksualnej wśród osób z niepełnosprawnością intelektualną, przy czym koncentrują się przede wszystkim na leczeniu. Autorzy zwracają uwagę na to, że rozpoznanie parafilii oraz zaburzeń parafilicznych u osób z niepełnosprawnością intelektualną. Trudność w rozpoznaniu powyższych jednostek sprowadza się przede wszystkim do ustalenia czy dana osoba rzeczywiście preferuje kontakt seksualny z małoletnimi nad kontakty seksualne z osobami pełnoletnimi. Powyższe zadanie jest złożone z uwagi na to, że niekiedy osoby z niepełnosprawnością intelektualną, nawet jeżeli preferowałyby kontakt seksualny z osobami pełnoletnimi, z uwagi na postawę opiekunów (względem ich seksualności) nie mogą tego kontaktu podjąć. W efekcie podejmują kontakt o charakterze zastępczym z dziećmi, przy czym kontakt tej nie jest przez nich preferowany pod względem fantazji seksualnych. Uwagę zwraca, że autorzy prezentują obszerny komentarz wyjaśniający przyczyny podejmowania problemowych zachowań seksualnych osób z niepełnosprawnością intelektualną przed zaprezentowaniem metod leczenia. Uważam, że jest to istotne, ponieważ uwrażliwia to czytelnika na charakterystykę zachowań seksualnych osób z niepełnosprawnościami i nie prowadzi do prostego powiązania zachowań problemowych z leczeniem. Ponadto zaprezentowane zostały różnorodne metody leczenia (wsparcie psychologiczne, seksuologiczne, farmakologiczne) odpowiadające holistycznemu podejściu do prowadzenia terapii. Autorzy zauważają, że osoby z niepełnosprawnością intelektualną mają dokładnie te same prawa do podejmowania aktywności seksualne, co osoby, u których nie stwierdza się niepełnosprawności intelektualnej, przy czym zaznaczają, że ich potrzeby mogą być częściej bardziej złożone. Złożoność tych potrzeb ma wynikać z faktu, że osobom z niepełnosprawnością intelektualną odmawia się prawa do edukacji seksualnej, marginalizuje się ich potrzeby związane z seksualnością.

Boucher (2014) prezentuje stadium przypadku osoby z niepełnosprawnością intelektualną, który podejmował kontakt seksualny z innymi osobami bez ich wyraźnej zgody, w celu zilustrowania fałszywej dewiacji (ang. counterfeit deviance). Przedstawiona została historia pacjenta M. – 57-letniego mężczyzny z niepełnosprawnością intelektualną, pozostającego od dzieciństwa w instytucji sprawującej opiekę nad osobami, które mają cechować się nieprzystosowaniem do samodzielnego życia. Zauważono, że podejmował wielokrotnie kontakt seksualny z innymi mężczyznami, którzy nie potrafili się komunikować, nie mogli zatem wyrazić swojej woli odnośnie podejmowania kontaktów seksualnych. W proces leczenie zaangażowano cały zespół terapeutyczny oraz klinicystów sprawujących opiekę nad pacjentem. Wprowadzone leczenie farmakologiczne, które miało doprowadzić do zmniejszenia libido pacjenta nie przyniosło spodziewanych efektów. W toku rozmów z seksuologiem pacjent M. miał się otworzyć i mieć sposobność do pierwszych rozmów o jego seksualności. Zauważono, że posiada on przekonania utrudniające wyrażanie seksualności (przykładowo, uważał masturbację za grzech), nie rozumiał pojęcia zgody na aktywność seksualną. Autor zauważa, że poprzestanie jedynie na samym opisie zachowania pacjenta (czyli w tym wypadku na podejmowaniu aktywności seksualnej z osobami, które nie mogą wyrazić świadomej zgody na udział w niej) może doprowadzić do błędów klinicznych. Istotne jest wprowadzenie holistycznej opieki nad pacjentem, zwrócenie uwagi na kontekst życia pacjenta, poziom jego znajomości zagadnień związanych z seksualnością. W prezentowanym przypadku zapewnienie zrozumienia, odpowiedniej edukacji, pozwoliło na rozwiązanie problemu oraz uniknięcie błędnej diagnozy.

Johnson (2008) prezentuje wyniki ilościowe badań retrospektywnych na podstawie analizy własnych historii pacjentów z lat 1994 – 2006. Do grupy badawczej włączono wyłącznie osoby, które popełniły co najmniej jedno przestępstwo przeciwko wolności seksualnej, ponadto zaklasyfikowano je jako osoby z niepełnosprawnością intelektualną. Na podstawie przeprowadzonych wyników badań autor dochodzi do wniosku, że niepełnosprawność intelektualna jest cechą istotnie związaną z przestępczością seksualną. Jako wyniki podaje, że wśród przebadanej przez niego próby u 9 uczestników badania (10,5% próby) rozpoznano zaburzenie pedofilne . Uwzględniono ponadto dwie dodatkowe kategorie sprawców przestępczości seksualnej – wykazujące trudności związane z uczeniem się (do tej kategorii klasyfikowano osoby, które popełniły przestępstwo przeciwko wolności seksualnej, ale nie rozpoznano u nich zaburzenia pedofilnego) oraz zaburzeń emocjonalnych  (do tej kategorii klasyfikowano osoby, u których rozpoznano schizofrenię, alkoholowy zespół płodowy, zaburzenie ze spektrum autyzmu). Pominięty został właściwie całkowicie kontekst życia osób, które zostają oskarżone o popełnienie przestępstw przeciwko wolności seksualnej. Na podstawie innych przeglądów badań można by oczekiwać, że nie tyle niepełnosprawność intelektualna jest czynnikiem zwiększającym ryzyko przestępczości seksualnej, co specyficzne występowanie cech społeczno-kulturowych związanych z wyrażaniem seksualności tj. brak edukowania seksualnego osób z niepełnosprawnością intelektualną, ignorowanie ich potrzeb związanych z seksualnością, marginalizowanie tych potrzeb. Uwagę zwraca, że najprawdopodobniej sam autor badań był równocześnie osoba, która dokonywała diagnozy badanych uczestników badania. Nie można zatem wykluczyć pewnej tendencyjności w dokonywanych diagnozach, które byłyby łatwiejsze do zniwelowania w przypadku, gdyby klasyfikacji dokonywał zespół specjalistów.

Seksualność człowieka jest niezwykle zróżnicowana i obejmuje często rzadkie zachowania seksualne. Czy zawsze jednak nietypowe zachowania seksualne oznaczają formę patologii? Dlaczego jedne fantazje i zachowania seksualne są przez społeczeństwo uznawane za "normalne" a inne postrzegane są negatywnie?

Obecnie fantazje seksualne, parafilie, nie są postrzegane przez pryzmat psychopatologii. Odchodzi się tym samym od stosowania stygmatyzujących terminów jak dewiacje i perwersje. Badania naukowe ukazują, że ludzie przejawiają bardzo wiele fantazji seksualnych, które z trudem są możliwe do klasyfikacji, chociaż bardzo często podobne fantazje seksualne występują u większej liczby osób. Najlepszym przykładem jest fetyszyzm - parafilia polegająca na odczuwaniu pobudzenia seksualnego w wyniku kontaktów z określonymi przedmiotami. Stosunkowo dużo zachowań możemy zaklasyfikować jako przejaw fetyszyzmu, jednak liczba przedmiotów, które mogą być dla kogoś podniecające seksualnie jest niezliczona. Można nawet pokusić się stwierdzenie, że fantazji seksualnych jest tyle, co ludzi, ponieważ same fantazje seksualne kształtują się w kontekście unikatowej historii życia każdego człowieka. Są wynikiem historii uczenia się własnej seksualności, pierwszych doświadczeń seksualnych, ale również naszej osobowości, czy też temperamentu. Są osoby, które uzyskują pobudzenie seksualne poprzez dotykanie stóp partnera. Niektórzy w celu zwiększenia doznań seksualnych proszą swoich partnerów seksualnych o przebieranie się w gumowe stroje lub masturbują się w czasie oglądania kajdanek.

Zgodnie z aktualnymi kryteriami diagnostycznymi przyjmuje się, że zachowania seksualne spełniają kryteria zaburzeń jedynie w ściśle określonych sytuacjach. Sam fakt występowania większego pobudzenia seksualnego w czasie odbywania stosunku seksualnego z partnerem ubranym w czarny, lateksowy strój nie jest niczym nieodpowiednim, jeżeli tylko spełnionych będzie kilka warunków. Po pierwsze, partner lub partnerka seksualna musi akceptować taką formę zachowań seksualnych. Po drugie, uprawianie seksu w lateksowym stroju nie powinno być jedyną możliwością uzyskania kontaktów seksualnych. Innymi słowy, seks z osobą w czarnym, lateksowym body nie będzie zaburzony jeżeli ta sama osoba będzie zdolna do podejmowania ‚normalnych’ kontaktów seksualnych z tą samą partnerką/partnerem bez elementów fetyszystycznych. Po trzecie, realizacja fantazji seksualnych nie może wywoływać cierpienia u osoby, która przejawia dane fantazje seksualne lub jej otoczenia. Wykorzystywanie seksualne dzieci jest często przykładem realizacji zaburzonych preferencji seksualnych, ponieważ podejmowanie kontaktów seksualnych z dziećmi naraża je na cierpienie w chwili wykorzystania, jak i na wiele lat po dzieciństwie. Zachowania seksualne nie powinny również ograniczać funkcjonowania codziennego danej osoby. Czasowe masturbowanie się przy pomocy skarpetek (jak przy odmianie fetyszyzmu stóp) nie będzie uznane za zaburzone jeżeli dana osoba nie będzie podporządkowywała swojego codziennego życia realizacji swoich fantazji. W tym wypadku za ograniczenie funkcjonowania codziennego moglibyśmy uznać zwalnianie się wcześniej z pracy w celu szybszego powrotu do domu i masturbowania się przy skarpetkach lub gromadzenia dużych ilości skarpetek w mieszkaniu.

Rozwój badań naukowych w zakresie seksuologii ukazuje, że ludzie przejawiają więcej zachowań seksualnych motywowanych różnorodnymi fantazjami seksualnymi, niż można było sądzić jeszcze kilkanaście lat temu. Powodem, dla którego w ostatnim czasie obserwujemy większą liczbę publikacji naukowych opisujących nowe formy fantazji seksualnych jest rozwój Internetu. Jeszcze kilkanaście lat temu powszechny dostęp do Internetu był znacznie ograniczony ze względu na wysokie ceny połączeń oraz ograniczenia dostępności. Obecnie prawie każda osoba ma dostęp do Internetu we własnym domu lub może z niego korzystać za darmo poprzez komputery przykładowo w bibliotekach miejskich. Zwiększenie dostępu do Internetu wiązało się z rozwojem mediów społecznościowych, w tym szczególną popularność pod koniec lat 90’ zdobywały fora internetowe. W przeciwieństwie do portali społecznościowych jak Facebook, fora społecznościowe z reguły zrzeszają osoby, które nie ujawniają swojej prawdziwej tożsamości i mają określone zainteresowania. Z tego powodu forum internetowe jest bardzo dobrą platformą komunikacji dla osób, które ujawniają określone fantazje seksualne, o których często wstydzą się mówić przyjaciołom lub swoim partnerom. Internet pozwala im nawiązać kontakt z osobami, które mają podobne do nich preferencje seksualne, w wyniku czego możliwa jest otwarta rozmowa na tematy skrywane przed innymi osobami. 

Taka społeczność internetowa chroni przed poczuciem osamotnienia i wyobcowania ze względu na swoje rzadkie preferencje seksualne, z drugiej jednak strony istnieje niebezpieczeństwo związane z poleganiem wyłącznie na opinii innych członków społeczności internetowych. Jak pisałem wcześniej, zasadniczo występowanie nawet niezwykłych fantazji seksualnych nie jest postrzegane jako oznaka patologii. Czasami może być jednak potrzebna konsultacja ze specjalistą, czego nie zastąpi wysłanie wiadomości na forum internetowym. Cierpienie związane z fantazjami seksualnymi, ograniczenia codziennego funkcjonowania, brak akceptacji preferencji ze strony partnera lub partnerki lub obawa o wcielenie w życie fantazji seksualnych niezgodnych z prawem, powinno być zawsze sygnałem potrzeby konsultacji psychologicznych.

W literaturze naukowej oraz w mediach opisywany jest zabieg klitoridektomii oraz infibulacji, nazywany powszechnie obrzezaniem kobiet, polegający na usunięciu łechtaczki i/lub warg sromowych mniejszych. Wydaje się, że znaczną rolę w rozpowszechnieniu informacji dotyczących klitoridektomii wśród opinii publicznej odegrała powieść „Kwiat pustyni”, która przedstawiała historię modelki amerykańskiej, poddanej w dzieciństwie obrzezaniu :

„Waris urodziła się w Somalii, w plemieniu nomadów […]. W wieku pięciu lat przeżyła obrzezanie – rytuał, który doprowadził do śmierci jej siostrę i dwie kuzynki, w wieku sześciu – została zgwałcona. Jako trzynastolatka miała być wydana za mąż za starca, ale – zdesperowana – uciekła z domu […]. W wieku 18 lat rozpoczęła karierę modelki, występując obok Naomi Campbell i Claudii Schiffer. Od wielu lat walczy przeciwko okaleczaniu kobiet, za co została wyróżniona tytułem ambasadora Narodów Zjednoczonych […]”.

Pomimo tego, że zabieg obrzezania kobiet nie przynosi korzyści zdrowotnych, jest wyjątkowo bolesny i traumatyczny, zakłóca naturalne funkcjonowanie organizmu i może przynieść negatywne krótko, jak i długoterminowe skutki dla zdrowia   , to w dalszym ciągu wydaje się, że jest on często podejmowany. Starania organizacji zdrowotnych o zaprzestanie dalszego obrzezania kobiet nie przynoszą jednoznacznych rezultatów, ponieważ wydaje się, że przyczyną dla podejmowania zabiegu jest wielość czynników wpływających na częstość jego występowania. Innymi słowy, ze względu na czynniki o charakterze kulturowym, społecznym oraz religijnym, utrudnione jest skuteczne ograniczanie tego zjawiska.

Zgodnie ze wspólnym oświadczeniem Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), Funduszu Narodów Zjednoczonych na rzecz Dzieci (UNICEF) oraz Funduszu Ludnościowego Narodów Zjednoczonych (UNFPA), zabieg obrzezania kobiet, rozumiany jako wszystkie procedury obejmujące całościowe lub częściowe usunięcie zewnętrznych żeńskich organów płciowych lub innego uszkodzenia żeńskich genitaliów z powodów niemedycznych, został podzielony na cztery grupy w zależności od zakresu zabiegu .

Typ pierwszy obejmuje częściowe lub całkowite usunięcie łechtaczki i/lub napletka (ang. clitoridectomy). Podtyp „a” obejmuje usunięcie napletka łechtaczki lub tylko napletka. Podtyp „b” obejmuje usunięcie łechtaczki łącznie z napletkiem. Typ drugi polega na częściowym lub całościowym usunięciu łechtaczki i warg sromowych mniejszych, opcjonalnie z wycięciem warg sromowych większych (ang. excision). Podtyp „a” obejmuje wycięcie tylko warg sromowych mniejszych, natomiast podtyp „b” polega na częściowym lub całkowitym wycięciu łechtaczki i warg sromowych mniejszych. Podtyp „c” obejmuje częściowe lub całkowite wycięcie łechtaczki, warg sromowych mniejszych oraz warg sromowych większych. Typ trzeci polega na zwężeniu przedsionka pochwy z zasłonięciem go poprzez zszycie warg sromowych mniejszych i/lub warg sromowych większych z ewentualnym usunięciem łechtaczki (ang. infibulation). Podtyp „a” polega na usunięciu i zszyciu warg sromowych mniejszych, z kolei podtyp „b” polega na usunięciu i zszyciu warg sromowych większych. Typ czwarty obejmuje wszelkie inne szkodliwe procedury w stosunku do żeńskich genitaliów, które są dokonywane z powodów pozamedycznych.

Zaznacza się, że obrzezanie kobiet przysparza niepotrzebnego bólu, powoduje traumę oraz wiąże się z negatywnymi konsekwencjami zdrowotnymi. Z tych względów badacze są zgodni co do tego, że zabieg ten narusza podstawowe prawa człowieka (zob. artykuł 3 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka )  oraz stanowi swoistą przemoc wobec dzieci . 

Dane statystyczne wskazują na to, że zabieg obrzezania jest przeprowadzany przeważnie na małoletnich dziewczynkach, zdecydowanie rzadziej jest on podejmowany w stosunku do pełnoletnich kobiet . Przedstawia się, że w połowie krajów, dla których można zaprezentować odpowiednie statystyki, dziewczęta są poddawane obrzezaniu przed osiągnięciem piątego roku życia. Dane te są jednakże zróżnicowane pomiędzy poszczególnymi krajami kontynentu afrykańskiego. Przykładowo w Nigerii ponad 90% kobiet zostało poddanych obrzezaniu w wieku do czwartego roku życia, natomiast w Kenii niewielka część dziewcząt będących w tym wieku została obrzezana.

Charakter zabiegu obrzezania kobiet pozostaje w sprzeczności z poszczególnymi artykułami Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, do których przestrzegania zobowiązały się także kraje, w których wciąż dokonuje się tego zabiegu. Ponadto należy zwrócić uwagę na to, że zabieg ten jest często na kilkuletnich dziewczętach, które nie mogą być w pełni świadome zabiegów, którym mają być poddane. Punkt trzeci artykułu Konwencji o Prawach Dziecka  stanowi, że: „Państwa-Strony będą podejmowały wszelkie właściwe i skuteczne kroki na rzecz zniesienia tradycyjnych praktyk przynoszących szkodę zdrowiu dziecka”. 

W przeciwieństwie do obrzezania mężczyzn, które w wybranych obszarach zdrowia może przynosić pozytywne skutki zdrowotne , obrzezanie kobiet nie przynosi korzyści zdrowotnych dla kobiet, a wręcz powoduje pogorszenie stanu zdrowia. Wskazuje się na to, że kobiety, które przeszły zabieg obrzezania cechują się gorszym zdrowiem seksualnym . Konsekwencje obrzezania kobiet przyjmują postać skutków długoterminowych . Wśród nich wymienić można m.in. infekcje układu moczowego, czy też komplikacje porodowe (konieczność dokonywania cesarskich cięć oraz znaczne utraty krwi). Wskazuje się również na to, że kobiety, które były obrzezane, są bardziej podatne na zarażenie się wirusem HIV . Przyczyną większego ryzyka zachorowalności nie jest jednak modyfikacja narządów płciowych, ale używanie brudnych narzędzi podczas dokonywania samego zabiegu. Dodatkowo stwierdza się, że kobiety po zabiegu obrzezania będą doświadczać bólu związanego ze współżyciem .

Pozbawienie kobiety organów wrażliwych na stymulację seksualną sprawia, że poziom możliwej stymulacji seksualnej zostaje zredukowany, co wynika z fizjologii narządów płciowych kobiety: “[…] Podniesienie szyjki macicy oraz namiotowe rozszerzenie pochwy zwiększają napływ krwi do łechtaczki, powodując z jednej strony odruchowy skurcz mięśni (opuszkowo-jamistego i kulszowo-jamistego), z drugiej – jej powiększenie, wydłużenie oraz przekrwienie, co z kolei stanowi anatomiczną podstawę orgazmu łechtaczkowego”.

Zabieg obrzezania kobiet jest przeprowadzany często. Niektórzy autorzy podają, że każdego roku nawet około 3 milionów dziewcząt zostaje obrzezana . Częstość dokonywania obrzezania kobiet różni się w zależności od kraju a nawet jego poszczególnych regionów. Wskazuje się na to, że w Somalii 97% dziewcząt w wieku 15-19 lat zostało obrzezanych, natomiast w Kenii odsetek obrzezanych dziewcząt w tym samym wieku wynosi 15%. Do krajów kontynentu afrykańskiego w których prawie wszystkie kobiety w wieku od 15 do 49 lat zostały obrzezane wymienić można Egipt (91%), Sudan (88%), Somalię (98%), Mali (89%), Gwineę (96%) oraz Sierra Leone (88%) .

W wielu krajach kontynentu afrykańskiego obrzezanie kobiet jest zabronione przez normy prawne. Przykładowo w Burkina Faso grzywny mogą zostać nałożone nie tylko na osoby przeprowadzające obrzezanie, ale również na osoby, które posiadały wiedzę o dokonaniu tego zabiegu i nie poinformowały o tym odpowiednich służb. Obrzezanie kobiet, niegdyś powszechnie przeprowadzane w Egipcie , obecnie jest w tym państwie zakazane przez prawo. Dwadzieścia sześć krajów w Afryce i na Bliskim Wschodzie wprowadziło odpowiednie przepisy zakazujące praktyk tego typu . O ile  jednak Republika Środkowoafrykańska oraz Gwinea wprowadziły odpowiednie przepisy prawne stosunkowo szybko (odpowiednio w 1966 i 1965 roku), to w przypadku większości państw kontynentu afrykańskiego odpowiednie regulacje prawne zostały wprowadzone dopiero w pierwszej dekadzie dwudziestego pierwszego wieku. W Somalii wprowadzono przepisy zakazujące obrzezania kobiet w 2012 r., z kolei w Ugandzie odpowiednie normy zostały wprowadzone w 2010 r. Nie we wszystkich krajach zakazujących obrzezania kobiet, zakaz przeprowadzania tego zabiegu dotyczy zarówno dorosłych, jak i dzieci . Regulacje prawne obejmują niekiedy tylko osoby niepełnoletnie, z kolei wybrane z nich zakazują powyższych praktyk wobec kobiet w każdym wieku. Należy także zwrócić uwagę, na to, że, jak podkreślają niektórzy autorzy, wprowadzenie zakazów prawnych obrzezania kobiet nie prowadzi jednoznacznie do zaprzestania stosowania tego zabiegu .

Jako czynniki wiążące się z przeprowadzaniem obrzezania kobiet wymienia się niski status socjoekonomiczny oraz niski poziom edukacji rodziców obrzezanego dziecka. Odnotowuje się, że kobiety są obrzezywane rzadziej wśród zamożnych mieszkańców miast . Co prawda, wyższy poziom wykształcenia ojca rzadziej stanowi czynnik zmniejszający szansę na obrzezanie córki , jednak wskazuje się, że wykształcenie matki ma większe znaczenie w tym zakresie . Dodatkowo podkreślana jest rola edukacji seksualnej, która uwzględnia informowanie o negatywnych konsekwencjach zdrowotnych obrzezanych kobiet .

W większości krajów gdzie prowadzone są praktyki obrzezania kobiet, zdecydowana większość kobiet sądzi, że powinien się on zakończyć, jednak występują znaczne różnice pomiędzy mieszkańcami poszczególnych państw w tym zakresie . W Beninie, Ghanie, Togo, Nigerze, Iraku, Tanzanii oraz w Ugandzie zaledwie kilka procent kobiet i dziewcząt uważa, że obrzezanie kobiet powinno być stosowane nadal. W państwach takich jak Egipt, Gambia, Somalia, Sierra Leone, Gwinea i Malia, więcej niż połowa kobiet i dziewcząt sądzi, że obrzezanie kobiet nie powinno być zaprzestane. Istotne jest, że w większości krajów w których dziewczęta są poddawane obrzezaniu, również mężczyźni wykazują negatywny stosunek do obrzezania. Podobnie do kobiet, przekonania mężczyzn są silnie zróżnicowane ze względu na kraj respondenta. Co interesujące, kobiety niedoszacowują często odsetka mężczyzn, którzy postulowaliby zakończenie dalszego obrzezania kobiet – kobiety oceniają, że jest on znacząco mniejszy, niż jest on w rzeczywistości .

Trudno o wskazanie dominującego powodu, dla którego obrzezanie kobiet jest wciąż dokonywane, ponieważ jest ono zależne od czynników kulturowych, społecznych oraz religijnych. Wydaje się jednak, że w zależności jednak od poszczególnych krajów oraz regionów poszczególne czynniki odgrywają większą lub mniejszą rolę. 

Czynnikiem, który jest związany z obrzezaniem kobiet oraz mężczyzn jest wyznanie religijne, przy czym warto podkreślić, że wyznanie ma większe znaczenie w przypadku obrzezania mężczyzn . Badacze sugerują, że powody do dokonywania obrzezania kobiet, w porównaniu do mężczyzn, jest bardziej złożona. Trudno jest jednak o jednoznaczne sformułowanie wniosków dotyczących związku między wyznawaną religią a częstością obrzezania kobiet, z uwagi na to, że wspomniany związek wydaje się być zależny od regionu. Z doniesień naukowych, które dotyczyły powodów, dla których obrzezywane są kobiety w Sudanie, można wnioskować o większym znaczeniu czynników społecznych i kulturowych niż religijnych . Inne badania naukowe przeprowadzone w Egipcie wskazują na to, że religia ma największe znaczenia, dla których podejmowane są zabiegi obrzezania kobiet . Może być zatem tak, że powody do rytualnego okaleczania kobiet różnią się w zależności od poszczególnych krajów.

Wskazuje się, że istnieje przyzwolenie na obrzezywanie kobiet z uwagi na możliwość osiągnięcia odpowiedniej pozycji społecznej. Badacze sugerują, że w wybranych krajach afrykańskich, obrzezanie kobiet pozwala na osiągnięcie specyficznych korzyści społecznych, które mogą być silniejsze niż ewentualne zagrożenia zdrowotne . Obrzezanie kobiet jest zatem rytuałem istotnym ze względów społecznych, stanowi swego rodzaju przejście pomiędzy dzieciństwem a dorosłością. Uważa się, że w niektórych krajach afrykańskich przejście obrzezania jest wyrazem gotowości kobiety do wyjścia za mąż . Obrzezanie ma pełnić również istotną funkcję w procesie kształtowania się tożsamości płciowej.

Wybrani badacze ujmują obrzezanie kobiet jako czynnik społeczno-kulturowy ograniczający ich seksualność . Jak przedstawiono wcześniej, obrzezanie kobiet prowadzi do obniżenia satysfakcji seksualnej. Odczuwanie przyjemności związanej z aktywnością seksualną miałoby, w tym rozumieniu, być zarezerwowane wyłącznie dla mężczyzn a brak odczuwania przyjemności seksualnej przez kobiety miałby ograniczać częstość ich kontaktów pozamałżeńskich. Mężczyźni przyjmujący za żony kobiety, które zostały poddane obrzezaniu z mniejszym prawdopodobieństwem, w ich odczuciu, mogą obawiać się zdrady ze strony swoich żon. Mężczyźni w wieku od 15 do 49 lat przyznają, że do jednych z korzyści wiążących się z obrzezaniem jest zwiększenie przyjemności seksualnej dla mężczyzn (odsetek respondentów w zależności od kraju wynosił od 1 do 7%), lepsze perspektywy zawarcia małżeństwa (od 1 do 18%) oraz zachowanie dziewictwa do ślubu (od 2 do 25%) .

Wskazuje się, że rodziny mogą dokonywać obrzezania swoich córek z uwagi na to, że inni ludzie, którzy są dla nich ważni również się na to zgadzają. Podejmowanie jednak działań sprzecznych z przekonaniami kulturowymi i religijnymi przynosi negatywne konsekwencje dla rodziców niedecydujących się na poddanie swoich córek obrzezania kobiet. 

Zabieg rytualnego usunięcia łechtaczki i/lub warg sromowych mniejszych jest podejmowany z powodów społecznych, kulturowych i religijnych. Z uwagi na wielość powodów, dla których kobiety są obrzezywane, trudno może być prowadzenie działań, które mogłyby sprawnie ograniczyć podejmowanie go w przyszłości. Niezbędne są interwencje, które obejmowałyby wprowadzenie odpowiedniej edukacji seksualnej.

Z punktu widzenia medycznego, obrzezanie kobiet nie tylko nie prowadzi do korzyści zdrowotnych, ale także powoduje cierpienie i naraża kobiety na infekcje. Z tego powodu niezbędne są badania nad skutecznymi metodami pozwalającymi ograniczyć częstość obrzezania u kobiet. Należy również określić, które czynności są skuteczne ze względu na wybrane obszary geograficzne, w nawiązaniu do rozprzestrzenienia i wagi czynników społecznych, kulturowych i religijnych podtrzymujących stosowanie obrzezania kobiet.

Czy podejmowane obecnie próby zaprzestania obrzezania kobiet są skuteczne? Wraz z upływem lat możemy dostrzec znaczące zmiany. Obserwuje się, że maleje liczba dziewcząt i kobiet pragnących kontynuacji wykonywania obrzezania kobiet. Przykładowo w Egipcie w 1995 roku, 82% respondentek uważało te praktyki za właściwe, natomiast już w 2008 roku odsetek ten wynosił 62%. W Egipcie więcej kobiet zdaje się być świadomych negatywnych skutków obrzezania (wiążących się m.in. ze śmiercią dziewczynki oraz utrudnionym porodem). Co istotne, zmiany są obserwowane w przypadku wybranych obszarów oraz całych państw. Wskazuje się na to, że w Kenii obrzezanie kobiet zostało znacząco zredukowane wśród wybranych grup etnicznych. Z drugiej strony, zagrożeniem wydaje się być wykonywanie obrzezania kobiet przez pracowników służby zdrowia. Obserwowana jest tendencja do częstszego dokonywania obrzezania kobiet przez lekarzy w Egipcie i Kenii . W 1995 roku odsetek dziewcząt, których narządy płciowe zostały okaleczone przez lekarzy w Egipcie wynosił 55%, pięć lat później wynosił on 61%, a w 2008 roku wynosił on 77%. Równocześnie obserwuje się spadek wykonywania zabiegów obrzezania kobiet przez osoby, które tradycyjnie zajmowały się tą czynnością.